Η «υπόθεση της Novartis» βρίσκεται το τελευταίο διάστημα διαρκώς στο προσκήνιο. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων «φωτίζονται» επιλεκτικά ορισμένες πλευρές της (μίζες-σκάνδαλα, παρέμβαση αμερικανικού παράγοντα για αναδιάταξη του πολιτικού σκηνικού), αποκρύπτονται όμως άλλες – οι βασικές. Αυτές επιχειρείται να αναδειχτούν στη συνέχεια. Το φάρμακο –γενικά οι υπηρεσίες υγείας (αναλώσιμα, ιατροτεχνολογικός εξοπλισμός, υποδομές, αντιδραστήρια εργαστηριακών εξετάσεων, επεμβατικές […]

Η αιφνιδιαστική ανακοίνωση πρόωρων Προεδρικών και βουλευτικών εκλογών στην Τουρκία για τις 24 Ιουνίου, με μια επιπόλαιη ματιά φαίνεται να δικαιώνει μια προσέγγιση που βλέπει τις στρατηγικές όξυνσης στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας, ως απόρροια ενός «πολιτικού παιγνίου» της υπεραντιδραστικής κυβέρνησης της γειτονικής χώρας, απλά και μόνο για λόγους «εσωτερικής κατανάλωσης». Δε λείπουν μάλιστα και οι παρηγορητικές […]

Το τραγούδι είναι το πολιτισμικό αγαθό το οποίο θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ως καθολικά προσιτό και πραγματικά κοινό καθώς δεν υπάρχει σχεδόν κανείς που να μην είναι εκτεθειμένος σε αυτό, τη μία ή την άλλη στιγμή. Το πεδίο μελέτης του ελληνικού δημοφιλούς τραγουδιού σε συνάρτηση με τη σύγχρονη λαϊκή κουλτούρα όσο κι αν είναι ενδιαφέρον […]

λέξεις κλειδιά: στρατευμένη τέχνη, εργατικός πολιτισμός, προλετκούλτ, ερασιτεχνική δημιουργία, κρίση και τέχνη, επανάσταση και τέχνη, Αν η σύλληψη του εξωτερικού κόσμου προσδιορίζεται ως η αντανάκλασή του στην ανθρώπινη συνείδηση, τότε η τέχνη ως μορφή συνείδησης δεν μπορεί παρά και η ίδια να είναι μια αντανάκλαση της κοινωνικής πραγματικότητας και των αντιθέσεών της. Αντίθετα όμως από […]

Λέξεις κλειδιά: μιλιταρισμός της εκπαίδευσης, στρατιωτικοποίηση, δημόσια εκπαίδευση στις ΗΠΑ, νεοφιλελεύθερες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις, σχολική βία ο περιστατικό μαζικής ένοπλης βίας στο γυμνάσιο Marjory Stoneman Douglas στο Πάρκλαντ της Φλόριντα στις Η.Π.Α επανέφερε στο προσκήνιο, με έναν τραγικό τρόπο, τόσο τη συζήτηση σχετικά με τη Δεύτερη Τροπολογία του αμερικανικού συντάγματος που αφορά την οπλοφορία, όσο και […]

Ο «ελεύθερος χρόνος» ως έννοια στις κοινωνικές επιστήμες συνδέεται με την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και δη με τη βιομηχανική επανάσταση και την ολοκληρωμένη διαμόρφωση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Παρά τις επιστημολογικές και μεθοδολογικές τους διαφορές, το σύνολο σχεδόν των κοινωνιολογικών θεωριών συγκλίνουν στο ότι ο ελεύθερος χρόνος ως προϊόν πολιτισμού προέκυψε στο στάδιο των […]

Έντονα έχει απασχολήσει τον δημόσιο διάλογο η απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) 660/2018, η οποία ακύρωσε απόφαση του Υπουργού Παιδείας με τίτλο: «Πρόγραμμα σπουδών του μαθήματος των Θρησκευτικών στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο» (ΦΕΚ Β’/2920/13.9.2016). Προ ημερών ακολούθησε και η δημοσίευση δεύτερης απόφασης της ολομέλειας του ΣτΕ (926/2018), η οποία ακυρώνει αντίστοιχη […]

Σκοπός μας είναι να αναδείξουμε πτυχές μιας εξέγερσης, που αν και συνέβη πριν 50 χρόνια, δεν αποτελεί για μας νεκρό παρελθόν, αλλά σε μεγάλο βαθμό και μέσα από την κριτική αποτίμησή της μπορεί να μας βοηθήσει να φωτίσουμε το παρόν και το μέλλον, χαρτογραφώντας το δρόμο για την κομμουνιστική απελευθέρωση.

Οι έμποροι της κουλτούρας, η εκδοτική βιομηχανία του εικοστού αιώνα Το βιβλίο του J. B. Thompson, Οι έμποροι της κουλτούρας (εκδόσεις Πεδίο), αποτελεί μια εκτεταμένη και λεπτομερή παρουσίαση της κατάστασης που επικράτησε στην αγγλο-αμερικανική αγορά του βιβλίου (παραγωγή και διανομή) κατά την περίοδο 2005-2009. Ο συγγραφέας αντιμετωπίζει την αγορά του βιβλίου ως ένα ευρύ πλέγμα […]

Η κουλτούρα του νέου καπιταλισμού του Ρίτσαρντ Σέννεττ «…Η κουλτούρα του νέου καπιταλισμού είναι εναρμονισμένη με μεμονωμένα συμβάντα, με προσωπικές και όχι συλλογικές αλλαγές, με δοσοληψίες και παρεμβάσεις μιας χρήσεως». «Η λειτουργία μιας σύγχρονης εταιρείας αιχμής, όπως είναι το WalMart, προσδιορίζεται από ένα σύγχρονο ηλεκτρονικό συγκεντρωτισμό στη διοίκηση της, την αποδυνάμωση των συνδικάτων τους προσωρινούς εργαζόμενους». «Η […]

Ήδη από την πρώτη του δημόσια παρέμβαση, η οποία πραγματοποιήθηκε στον χώρο του κινηματογράφου, με την ταινία Ουρλιαχτά για χάρη του Σαντ (Hurlements en faveur de Sade, 1952), ο μόλις εικοσιενός ετών Debord χαράσσει αδρά τις γραμμές που έμελλε πεισματικά να ακολουθήσει σε όλη την υπόλοιπη ζωή του. Όλα όσα έκανε και είπε έκτοτε δείχνουν […]

Σε μικρότερο ή αρκετά μεγαλύτερο βαθμό τα προαναφερθέντα στην περίληψη ισχύουν και για άλλους μεγάλους συγγραφείς, γνωστούς και αρκετά διαβασμένους στη χώρα μας, όπως ο Νικολάι Γκόγκολ ο οποίος δεν έχει μόνο θεατρικό ρεπερτόριο, ο Ιβάν Τουργκένιεφ ή ακόμη και ο θεωρούμενος πατριάρχης της ρωσικής λογοτεχνίας Αλέξανδρος Πούσκιν όπως και ο ποιητής Μιχαήλ Λέρμοντοφ. Ο […]

Το 2007-2008 η έκρηξη της κερδοσκοπικής φούσκας αποφεύχθηκε με μαζικές ενέσεις «ρευστότητας» (κυρίως με επέκταση της πίστωσης) στον τραπεζικό τομέα. Ωστόσο, οι τράπεζες χρησιμοποίησαν τη ρευστότητα αυτή για να κερδοσκοπήσουν και όχι για να χορηγήσουν δάνεια στους παραγωγικούς τομείς. Από το 2008 η ΕΚΤ χορήγησε στις ευρωπαϊκές τράπεζες χρήμα με επιτόκιο 1%. Με τα χρήματα […]

στον Τάσο Τούση Ο Γιάννης Ρίτσος γεννήθηκε στη Μονεμβασιά, την Πρωτομαγιά του 1909. Προερχόταν από ευκατάστατη οικογένεια. Ωστόσο, από νωρίς η οικογένειά του γνώρισε την οικονομική καταστροφή, αλλά και τη δυστυχία. Το 1921 πεθαίνει από φυματίωση ο μεγάλος του αδελφός και λίγο αργότερα ο Ρίτσος χάνει τη μητέρα του από την ίδια αρρώστια. Κάποια χρόνια […]

Η δεκαετία του 1980 χαρακτηρίστηκε από μια αύξηση των κοινωνικών και πολιτικών διεργασιών που ακολούθησε το αίτημα της «Αλλαγής» που διακήρυττε προεκλογικά το ΠΑΣΟΚ. Το αίτημα αυτό συνοδεύτηκε από μια αύξηση των απαιτήσεων των συλλογικών υποκειμένων για βελτίωση κάθε πτυχής της καθημερινότητάς τους. Τα στοιχεία αυτά συνθέτουν μια εκρηκτική εικόνα όξυνσης των απεργιακών κινητοποιήσεων, που […]

Τετράδια Μαρξισμού, 08 χειμώνας 2018, με αφιέρωμα στο 1968 – Το ίχνος του Μάη μισό αιώνα μετά

Σκοπός μας είναι να αναδείξουμε πτυχές μιας εξέγερσης, που αν και συνέβη πριν 50 χρόνια, δεν αποτελεί για μας νεκρό παρελθόν, αλλά σε μεγάλο βαθμό και μέσα από την κριτική αποτίμησή της μπορεί να μας βοηθήσει να φωτίσουμε το παρόν και το μέλλον, χαρτογραφώντας το δρόμο για την κομμουνιστική απελευθέρωση.

Η σύγχρονη βιολογία, μετά και τους μετασχηματισμούς που υπέστη κατά τον 20ό αιώνα, αλληλεπιδρά καθοριστικά με τις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις των τελευταίων δεκαετιών και την αστική ιδεολογία, γεγονός που αποδεικνύεται τόσο από τις ίδιες τις επιστημολογικές συγκροτητικές αρχές του κυρίαρχου επιστημονικού της παραδείγματος, όσο και από την κατεύθυνση και παραγωγή της επιστημονικής έρευνας και των –κερδοφόρων– […]

Τί είναι ζωή και άνθρωπος; Η απάντηση προϋποθέτει την επιστημονική αποκαθήλωση της ευρέως διαδεδομένης γονιδιοκεντρικής αντίληψης περί τυφλής εξάρτησης του ανθρώπου από τα «εγωιστικά γονίδιά» του. Αυτή η αντίληψη επιβλήθηκε στη βιολογία από τις οικονομικές ελίτ από τη δεκαετία του 1920 με τη δημιουργία της μοριακής βιολογίας, ώστε να αιτιολογήσουν την οικονομικο-πολιτική εξουσία τους ως […]

Η μελέτη αυτή αναπτύσσει την άποψη ότι συγκεκριμένες εξελίξεις στη βιολογία και την ιατρική δεν είναι παρά το αναπόφευκτο αποτέλεσμα της σύγχρονης νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας καθώς επιδιώκει να «εμπορευματοποιήσει τα πάντα». Συνδυάζει την έκφραση της δικής μας άποψης ότι η νεοφιλελεύθερη σκέψη δεν θα έπρεπε να κατευθύνει τις δομές της επιστημονικής έρευνας και τα συστήματα παροχής […]

Ένα από τα βασικά πεδία ιδεολογικής αντιπαράθεσης ανάμεσα στην αστική και την εργατική ιδεολογία είναι η φύση του ανθρώπου, και πιο συγκεκριμένα το κατά πόσον η συμπεριφορά του, ο χαρακτήρας του και η προσωπικότητά του είναι στοιχεία που είναι προκαθορισμένα ή υπόκεινται σε διαμόρφωση. Στην πλειονότητα των αστικών προσεγγίσεων «ο άνθρωπος γεννιέται», η φύση του […]

Η βιολογία για πολλά χρόνια αντιμετωπίστηκε, τόσο από τους ερευνητές που εργάζονται εντός της όσο και από τους παρατηρητές της, ως η πιο περιγραφική από τις θετικές επιστήμες και η δυσκολότερη σε μια μαθηματικοποίηση, όπως αυτή που έλαβε χώρα στη φυσική κατά τις αρχές του 20ού αιώνα. Παράλληλα, η συνεχής συσσώρευση νέων αποτελεσμάτων και οι […]

Στην παρούσα μελέτη θα γίνει μια προσπάθεια, κατ’ αρχήν, απαντήσεων στα μεγάλα ερωτήματα που τίθενται καθημερινά στο χώρο της γεωργικής παραγωγής και των τροφίμων και όχι μόνο. Σε γενικές γραμμές τα ερωτήματα είναι: Ποιες θα είναι οι συνέπειες της μετατροπής συνολικά και καθολικά του γενετικού υλικού από κοινό πλουτοπαραγωγικό πόρο σε ατομική ιδιοκτησία μερικών πολυεθνικών; […]

Συνήθως για τις εξελίξεις που ακολουθούν την εισαγωγή νέων καινοτόμων τεχνολογιών στην παραγωγή κι εν γένει την οργάνωση των ιδιωτικών επιχειρήσεων και του κράτους, είθισται να χρησιμοποιείται η λέξη «επανάσταση». Είναι γεγονός ότι τον όρο Βιομηχανική Επανάσταση τον χρησιμοποίησε ο Ένγκελς, ωστόσο πρέπει να είμαστε μάλλον επιφυλακτικοί στη χρήση του και να τον χρησιμοποιούμε με […]

Η γκραμσιανή έννοια της ηγεμονίας έχει αποκτήσει μεγάλη επιρροή σε ένα μεγάλο εύρος ανθρωπιστικών, κοινωνικοεπιστημονικών και ιστορικών ακαδημαϊκών πειθαρχιών διεθνώς, για να μην αναφέρουμε τη σχεδόν μυθική διάσταση, που έχει λάβει στην πρακτική εφαρμογή της μάχιμης πολιτικής τόσο σε εθνικό, όσο και σε διεθνές πλαίσιο. Αντιπροσωπεύει μια μοναδική «επιτυχία» του λεξιλογίου της μαρξιστικής παράδοσης, καθώς […]

Αν και τα πρώιμα γραπτά του Γκράμσι (Gramsci) προμηνύουν την ιδέα της ηγεμονίας, η έννοια εκτίθεται εκτενώς στην πραγματικότητα μόλις στα Τετράδια της Φυλακής. Ως καταγόμενος από τη Σαρδηνία, ο Γκράμσι γνώριζε σαφώς ότι η Ιταλία ήταν από σημαντικές απόψεις μια «προ-νεωτερική» χώρα στην περιφέρεια του καπιταλιστικού κόσμου, με μια αστική τάξη, που είχε αποδειχθεί […]

Το ερώτημα της οργάνωσης επανέρχεται στην ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος σε κάθε συγκυρία όπου αναδεικνύονται νέες δυνατότητες για την επαναστατική πολιτική. Στις σημειώσεις που ακολουθούν θα σταθώ στην πρωτοτυπία των θέσεων του Αντόνιο Γκράμσι πάνω σε αυτό το ζήτημα, παίρνοντας ως αφετηρία μια σειρά από τοποθετήσεις, παλαιότερες και πιο πρόσφατες. Λίγα κείμενα έχουν λοιδωρηθεί στην […]

Υπάρχει άποψη Γκράμσι; Το προκλητικό, ρητορικό προφανώς, ερώτημα τίθεται για διττό λόγο: Λόγω της αντινομικότητας βασικών θέσεων του Γκράμσι, όπως προσφυώς τις προσδιορίζει ο Πέρι ‘Αντερσον (Perry Anderson), αλλά και άλλοι αναλυτές· και το κυριότερο, γιατί αυτή η αντινομικότητα είναι πρόσφορη στη συνειδητή ή όχι ιδεολογική ιδιοποίηση από διαφορετικά και αντίπαλα ρεύματα. ‘Αλλα, όπως ο […]

Μιλώντας κανείς για «δυτικό μαρξισμό», όπως η κωδικοποίηση του Άντερσον (Anderson, 1976) επέβαλε στην ακαδημαϊκή και πολιτικοθεωρητική δημοσιότητα, κερδίζοντας μια χρήσιμη ταξινομητική κατηγορία, κινδυνεύει εντούτοις να χάσει μία χρήσιμη διάσταση: αυτή της στενής σχέσης πρακτικών (με την έννοια της άμεσης πολιτικής δράσης) και θεωρητικών ενδιαφερόντων σε πολλούς από τους κλασικούς του λεγόμενου δυτικού μαρξισμού. Η […]

Μια από τις πιο σημαντικές αντιθέσεις της εποχής μας είναι εκείνη ανάμεσα στην αντικειμενική δυνατότητα υπέρβασης του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και διαμόρφωσης μιας κομμουνιστικής οργάνωσης της κοινωνίας, δίχως πολέμους, οικολογική καταστροφή, εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και αποξένωση και από την άλλη της μη διεκδίκησης αυτής της δυνατότητας από τον υποκειμενικό παράγοντα. Το πρόβλημα αυτό δεν […]