Η συζήτηση για το χαρακτήρα του ελληνικού καπιταλισμού ήταν για το ΚΚΕ αποτέλεσμα μίας εσωκομματικής διαπάλης, η οποία κράτησε για αρκετά χρόνια. Το ΚΚΕ δεν είχε πάντα την ίδια ανάλυση για τον ελληνικό καπιταλισμό. Αντίθετα, αυτή άλλαζε ανάλογα την χρονική περίοδο, τις πολιτικές (και στρατιωτικές) εξελίξεις, τους εσωκομματικούς συσχετισμούς και τις αποφάσεις της Κομμουνιστικής Διεθνούς. […]

Μια ιδιαιτερότητα της Αριστεράς στην Ελλάδα ήταν η μεγάλη υπεροχή που διατήρησε το ΚΚΕ απέναντι στις μικρές σοσιαλδημοκρατικές ομάδες από τον Μεσοπόλεμο μέχρι τη μεταπολίτευση του 1974. Αυτό θα πρέπει να αποδοθεί, πλάι σε άλλους παράγοντες, και στη στιγμή που εμφανίστηκε ένα μαζικό σοσιαλιστικό κίνημα: το πρώτο σοσιαλιστικό κόμμα που ιδρύθηκε στην Ελλάδα το 1918, […]

Στη μαρξική θεωρία των τρόπων παραγωγής αναλύονται τα χαρακτηριστικά που διέπουν τις κοινωνικές σχέσεις σε όλα τα κοινωνικά επίπεδα και ερμηνεύονται ως ταξικές σχέσεις κυριαρχίας και εκμετάλλευσης (Μηλιός, 1997). Με την εισαγωγή της έννοιας του τρόπου παραγωγής, η μαρξική ανάλυση προσδιορίζει ένα διαμορφωμένο ιστορικά συνδυασμό των κοινωνικών σχέσεων, οι οποίες με τη σειρά τους συγκροτούν […]

Σημείωση στο τέλος του νεοφιλελευθερισμού Εδώ και μια δεκαετία ζούμε υπό οικονομική κρίση, υπό τις μεταστάσεις της και τα αποτελέσματά της. Επίσης, από την αρχή του αιώνα, ζούμε υπό επαναλαμβανόμενες κρίσεις ασφαλείας και τις προσπάθειες του κράτους να τις αποτρέψει. Αυτό το άρθρο αντιπαραβάλλει τις κρατικές πολιτικές έναντι αυτών των δύο τύπων κρίσης· ειδικότερα, αντιπαραβάλλει […]

Η μουσική και τα μαθηματικά είναι δύο από τις αρχαιότερες τέχνες-επιστήμες του κόσμου, συνυφασμένες με τη φύση του ανθρώπου. Πεποίθησή μας είναι ότι τέχνη και επιστήμη αποτελούν δύο εκφάνσεις του ίδιου φαινομένου, αλληλοεξαρτώνται, αλληλοσυμπληρώνονται, ενυπάρχουν η μία στην άλλη. Επιπλέον, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι είναι δύο γλώσσες παγκόσμιες με τις οποίες μπορούν να επικοινωνήσουν […]

Παρ’ ότι τόσο κατά το δεύτερο μισό του 19ο αιώνα όσο και κατά την περίοδο γύρω από την Οκτωβριανή Επανάσταση διαμορφώθηκαν στο πεδίο της καλλιτεχνικής πρακτικής πειραματικές εκδοχές που επεχείρησαν να αναχθούν στη σκέψη του Μαρξ, το θεωρητικό ενδιαφέρον για τις περί τέχνης απόψεις του είναι πιο όψιμο. Πράγματι, οι «αισθητικές» του θέσεις δεν είχαν […]

Μάης 1968 – Ρωγμή από το μέλλον του Βασίλη Μηνακάκη Εκδόσεις ΚΨΜ, Αθήνα, 2018 Η επέτειος των 50 χρόνων από τα γεγονότα του Μάη του 1968 αποτέλεσε μια σπουδαία αφορμή για την επανεκκίνηση της κουβέντας –εντός του χώρου της αριστεράς και όχι μόνο– γύρω από τις δυνατότητες εξεγέρσεων και επαναστάσεων στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες. Ειδικά […]

Αναμνήσεις ενός Επαναστάτη (1905-1941) του Victor Serge Εκδόσεις Ακυβέρνητες Πολιτείες, δεύτερη και αναθεωρημένη έκδοση Οι αναμνήσεις ενός επαναστάτη θα μπορούσε να είναι η συναρπαστική αφήγηση της ζωής ενός απλού τυπογράφου που είχε αφιερωθεί στον αγώνα για την χειραφέτηση. Συμμετείχε σχεδόν σε όλα τα μεγάλα διεθνή επαναστατικά γεγονότα της εποχής του, έζησε τις μεγάλες νίκες και […]

Ο Μεγάλος Μετασχηματισμός: Οι πολιτικές και κοινωνικές απαρχές του καιρού μας, του Καρλ Πολάνυι Εκδόσεις Νησίδες, Φεβρουάριος 2007 Ο μεγάλος μετασχηματισμός είναι ένα βιβλίο που έχει επηρεάσει όσο λίγα την πολιτική σκέψη και την κοινωνιολογική έρευνα, καθώς είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες της θεσμιστικής προσέγγισης στην κοινωνιολογία και στην πολιτική οικονομία. Πρόκειται για ένα […]

Οι Λέξεις, του Jean-Paul Sartre (μτφρ.: Ειρήνη Τσολακέλη, επιμ.: Σταύρος Πετσόπουλος) Ο Ζαν-Πολ Σαρτρ, φιλόσοφος, λογοτέχνης και κριτικός, δεσπόζουσα προσωπικότητα της γαλλικής διανόησης και κουλτούρας στον 20ό αιώνα, υπήρξε επιπλέον ο βασικός εκπρόσωπος του υπαρξισμού, διατηρώντας, όμως, παράλληλα μια πολυεπίπεδη και ετερόδοξη σχέση τόσο με τον μαρξισμό όσο και με τον κομμουνισμό. Πολιτικός ακτιβιστής και […]

“Τρέξε σύντροφε, ο παλιός κόσμος είναι πίσω σου”   Σύνθημα του Μάη του 1968   Αποτελεί κοινότυπη και συχνά οδυνηρή διαπίστωση ότι ο χρόνος περνά τόσο γρήγορα που οι άνθρωποι αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν το πέρασμά του. Το παρελθόν όσο μακρινό και αν είναι διατηρεί πάντοτε το ίχνος του στο παρόν και με αυτή την έννοια […]

Το Νοέμβρη του 2018 συμπληρώθηκαν 100 χρόνια απ’ την ίδρυση του ΣΕΚΕ (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας) από διάσπαρτες σοσιαλιστικές ομάδες. Ακολούθησε μια διαδρομή στενά συνυφασμένη με τη συγκρότηση και πολιτική δράση του εργατικού κινήματος. Άλλωστε, έχει  πολιτική και συμβολική σημασία το γεγονός ότι και  η  ΓΣΕΕ ιδρύθηκε την ίδια χρονιά. Το Νοέμβρη του 1924, στο […]

Μετά τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος της 30ής Σεπτέμβρη στη γειτονική Δημοκρατία της Μακεδονίας, το «Μακεδονικό» εισέρχεται στην τελική του φάση. Οι καταιγιστικές εξελίξεις των τελευταίων μηνών στη νέα προσπάθεια διευθέτησης του «μακεδονικού ζητήματος» επιβεβαιώνουν μία σειρά εκτιμήσεων σχετικά με τη φύση του ζητήματος και τα ειδικά διακυβεύματα γύρω απ’ αυτό. Πρώτον, πρόκειται για μια κίνηση […]

Η Μέση Ανατολή, ο Καύκασος, η Κασπία, τα Βαλκάνια και η Ανατολική Μεσόγειος αποτελούν κορυφαίες «περιοχές αστάθειας» όπου παίχτηκαν και παίζονται τα σενάρια ανελέητων ανταγωνισμών και πολεμικών συγκρούσεων, με θύματα τους λαούς και έπαθλο τα κέρδη, τον έλεγχο των ενεργειακών πηγών και δρόμων, των αγορών και των ζωνών επιρροής. Η τούρκικη ολιγαρχία σε αυτή την […]

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ μαζί με την ΕΕ πανηγύρισε τον Αύγουστο 2018 την έστω και καθυστερημένη έξοδο από τα Μνημόνια. Βέβαια, τα κίνητρα του καθενός διαφέρουν. Ο μεν ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να διασωθεί εκλογικά προβάλλοντας ότι είναι καλύτερος και πιο φιλολαϊκός διαχειριστής του αντιλαϊκού προγράμματος προσαρμογής. Η ΕΕ θέλει να δείξει ότι η κρίση της έχει ξεπεραστεί. […]

Στον καπιταλισμό συνυπάρχουν οι τάσεις διεθνοποίησης («παγκοσμιοποίησης») και προστατευτισμού, και ταυτόχρονα ανταγωνίζονται. Ιδιαίτερα, στον σύγχρονο ολοκληρωτικό ανταγωνισμό των έντονων ανακατατάξεων στην κορυφή του συστήματος ενισχύεται η τάση προστατευτισμού-ανταγωνισμού εις βάρος της παγκοσμιοποίησης«συνεργασίας» με κύριο δράστη τις ΗΠΑ, που απειλούνται να εκτοπιστούν απ’ την κορυφαία θέση της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας. Ο οξύς οικονομικός ανταγωνισμός για αναδιανομή […]

Εκατό χρόνια μετά την ίδρυση της ΓΣΕΕ το ελληνικό συνδικαλιστικό κίνημα βρίσκεται σε βαθιά κρίση. Κρίση και του περιεχομένου αλλά και των μορφών εκπροσώπησης των εργατικών συμφερόντων. Κρίση που αφορά και τις τάσεις υποταγής στο κεφάλαιο, τις δυνάμεις του εργοδοτικού/ κυβερνητικού συνδικαλισμού, αλλά και τις τάσεις χειραφέτησης από το κεφάλαιο, τις δυνάμεις που με τον […]

Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Δυστυχώς, σαν κακή φάρσα. Τον Ιούνιο του 2009, ο εκπρόσωπος των ανθρώπων Γιανομάμι της Βραζιλίας, Ντάβι Κοπενάβα, μιλώντας στο βρετανικό κοινοβούλιο προειδοποίησε ότι ένα δεύτερο κύμα πολέμου και αποικιοκρατίας, έρχεται. Ο Κοπενάβα δεν διάβασε σήματα καπνού ούτε μάσησε φύλλα ή κάποιο άλλο είδος παραισθησιογόνου φυτού. Οι άνθρωποι Γιανομάμι, μία από τις πολυπληθέστερες […]

Με τον όρο μύθο, εννοούμε συνήθως κάποια αφήγηση η οποία εδράζεται στην πίστη, σε πεποιθήσεις και δοξασίες, δηλαδή πέραν της αισθητικής εμπειρίας και πέραν κάθε επιστημονικά δομημένης τεκμηρίωσης. Η λέξη μύθος είναι ομόριζη των λέξεων μυώ, μύστης, μυστήριο κ.λ.π. Αναλόγως του περιεχομένου, οι μύθοι διακρίνονται σε αιτιολογικούς μύθους (θεογονικοί, κοσμογονικοί – οι οποίοι επιδιώκουν να […]

Φράσεις κλειδιά: Σοβιετική Ένωση, κατοικία, κοινωνικές ανισότητες, αρχιτεκτονική και επανάσταση, οικογένεια To 1956 ο Σοστακόβιτς γράφει τη μουσική για την οπερέτα Τσεριομούσκι, που το 1963 μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο. Ο τίτλος της θα μπορούσε να ήταν «Ύμνος στην πολυκατοικία», καθώς εδώ, μεταξύ άλλων, περιγράφονται οι προσπάθειες ενός νεαρού νιόπαντρου ζευγαριού, της Μάσας και του Σάσα, που […]

λέξεις κλειδιά: πρωτοπορία, επανάσταση, τραγωδία, βιοπολιτική, τέχνη, Μέγιερχολντ, Αϊζενστάιν, Γκουατταρί, επιθυμία Τέχνη και επανάσταση; Τέχνη για την επανάσταση; Επανάσταση για την τέχνη; Τα ερωτήματα είναι αγωνιώδη, και διαπερνούν σαν εγκάρσια τομή αυτή τη σχέση πολλαπλών εντάσεων μεταξύ καλλιτεχνικής δημιουργίας και επαναστατικού ταξικού κινήματος. «Η τέχνη δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο». Γνωστό μότο, αλλά και […]

Σε ένα από τα γνωστότερα του δοκίμια, ο Ουμπέρτο Έκο (Umberto Eco) αναλαμβάνει να υπερασπιστεί τη μαζική κουλτούρα έναντι των επικριτών της. Δεν ισχυρίζεται μεν ότι η υποταγή των πολιτιστικών προϊόντων στο μηχανισμό της προσφοράς και της ζήτησης αποτελεί εγγενώς θετική εξέλιξη, θεωρεί όμως ότι η μαζική βιομηχανική πολιτιστική παραγωγή δεν συνιστά καταστροφή, όπως πολλοί […]

Θα ξεκινήσουμε επιχειρώντας να διευκρινίσουμε δυο όρους του τίτλου. Αρχίζουμε με τις πολιτισμικές σπουδές (ελληνική μετάφραση του όρου   cultural studies), όρο που τείνει σήμερα να καλύψει σε ένα βαθμό –όχι πάντως απόλυτο- το ευρύτερο πεδίο των σπουδών για τον πολιτισμό. Οι δύο αυτοί όροι δεν είναι, εννοείται, ταυτόσημοι. Σπουδές (φιλοσοφικές, ιστορικές, ανθρωπολογικές, πολιτικές και άλλες) […]

Λέξεις – κλειδιά Επικοινωνία, διαδίκτυο,  social media, facebook,  πολιτική οικονομία των ΜΜΕ, prosumer, συλλογή δεδομένων,  στοχευμένη διαφήμιση, Christian Fuchs Η χρήση των social media έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας για όλο και μεγαλύτερα τμήματα του παγκόσμιου πληθυσμού. Την 1η Απριλίου 2018, το internetlivestats.com μέτρησε περισσότερους από 3.884.164.000 χρήστες του ίντερνετ, 2.191.989.000 χρήστες του facebook […]

Λεξεις κλειδιά: ανάγκες, παραγωγή, κατανάλωση, ελεύθερος χρόνος,κομμουνισμός. Η διαλεκτική αλληλοσύνδεση ανάγκης, παραγωγής και κατανάλωσης αποτελεί κεντρική ιδέα στο έργο του Μαρξ. Χρήσιμος οδηγός στην παρούσα εργασία για την μελέτη της μαρξιστικής αντίληψης γύρω από το εν λόγω ζήτημα αποτελεί το έργο της μαθήτριας του Γ. Λούκατς, Άγκνες Χέλερ (Η θεωρία των αναγκών στον Μαρξ),  καθώς […]

Τα Τετράδια Μαρξισμού στο παρόν τεύχος επιχειρούν να ανοίξουν τη συζήτηση για το ζήτημα του πολιτισμού. Είναι αυτονόητο ότι η θεματική αυτή δεν μπορεί να εξαντληθεί σε ένα τεύχος, τόσο λόγω το εύρους της όσο και εξαιτίας της διεπιστημονικότητάς της. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο προσπαθήσαμε να συμπεριλάβουμε μια όσο το δυνατόν […]

Λέξεις κλειδιά: Συστημική-Διαλεκτική Προσέγγιση, Το Πλαίσιο της Κρίσης, Νέο Παραδειγμα. Η κρίση που ταλανίζει σήμερα τη χώρα και την ανθρωπότητα συνολικά είναι η βαθύτερη δομική κρίση που έχει γνωρίσει η παγκόσμια κεφαλαιοκρατία. Αναδεικνύει φαινόμενα τόσο μεγάλα και τόσο σύμπλοκα, που ακόμη και η στενά επιστημονική προσέγγισή τους δείχνει τραγικά ανεπαρκής τόσο για να τα περιγράψει […]

Λέξεις κλειδιά: Διαδικασία παραγωγής, χρόνος εργασίας, κατανάλωση, αναπαραγωγή εργατικής δύναμης, μαζική παραγωγή «[…] ο τρόπος παραγωγής δεν πρέπει απλώς να θεωρηθεί ότι αποτελεί την αναπαραγωγή της φυσικής ύπαρξης των ατόμων. Είναι μάλλον μια καθορισμένη μορφή δραστηριότητας αυτών των ατόμων, ένας καθορισμένος τρόπος εκδήλωσης της ζωής τους, ένας καθορισμένος τρόπος ζωής από μέρους τους. Ο τρόπος […]

«Ως θεωρητικός φυσικός με έδρα το Κέιμπριτζ, έζησα τη ζωή μου σε μία ασυνήθιστη, προνομιακή «φούσκα». Το Κέιμπριτζ είναι μία ιδιαίτερη πόλη, με πυρήνα ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου. Η επιστημονική κοινότητα του, της οποίας μέλος είμαι από 20 ετών, είναι ακόμη πιο εκλεπτυσμένη. ..Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, με τη δημοσιότητα […]

        Πριν από λίγο καιρό στο παλιό Φάληρο, αλλόφρονες φανατισμένοι της «ορθοδοξίας», αγκαλιά με μέλη φασιστικών και ναζιστικών μορφωμάτων, έφτασαν στο σημείο  να  κακοποιήσουν και στο τέλος να εκ βαραθρώσουν  ένα έργο τέχνης. Το έργο δημιούργησε ο εικαστικός καλλιτέχνης Κωστής Γεωργίου και έφερε τον τίτλο “Phylax”.  ‘’Υποτίθεται’’, ότι το έργο ήταν σύμβολο  «σατανισμού». Πίσω από […]