Με τον όρο μύθο, εννοούμε συνήθως κάποια αφήγηση η οποία εδράζεται στην πίστη, σε πεποιθήσεις και δοξασίες, δηλαδή πέραν της αισθητικής εμπειρίας και πέραν κάθε επιστημονικά δομημένης τεκμηρίωσης. Η λέξη μύθος είναι ομόριζη των λέξεων μυώ, μύστης, μυστήριο κ.λ.π. Αναλόγως του περιεχομένου, οι μύθοι διακρίνονται σε αιτιολογικούς μύθους (θεογονικοί, κοσμογονικοί – οι οποίοι επιδιώκουν να […]

Φράσεις κλειδιά: Σοβιετική Ένωση, κατοικία, κοινωνικές ανισότητες, αρχιτεκτονική και επανάσταση, οικογένεια To 1956 ο Σοστακόβιτς γράφει τη μουσική για την οπερέτα Τσεριομούσκι, που το 1963 μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο. Ο τίτλος της θα μπορούσε να ήταν «Ύμνος στην πολυκατοικία», καθώς εδώ, μεταξύ άλλων, περιγράφονται οι προσπάθειες ενός νεαρού νιόπαντρου ζευγαριού, της Μάσας και του Σάσα, που […]

λέξεις κλειδιά: πρωτοπορία, επανάσταση, τραγωδία, βιοπολιτική, τέχνη, Μέγιερχολντ, Αϊζενστάιν, Γκουατταρί, επιθυμία Τέχνη και επανάσταση; Τέχνη για την επανάσταση; Επανάσταση για την τέχνη; Τα ερωτήματα είναι αγωνιώδη, και διαπερνούν σαν εγκάρσια τομή αυτή τη σχέση πολλαπλών εντάσεων μεταξύ καλλιτεχνικής δημιουργίας και επαναστατικού ταξικού κινήματος. «Η τέχνη δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο». Γνωστό μότο, αλλά και […]

Σε ένα από τα γνωστότερα του δοκίμια, ο Ουμπέρτο Έκο (Umberto Eco) αναλαμβάνει να υπερασπιστεί τη μαζική κουλτούρα έναντι των επικριτών της. Δεν ισχυρίζεται μεν ότι η υποταγή των πολιτιστικών προϊόντων στο μηχανισμό της προσφοράς και της ζήτησης αποτελεί εγγενώς θετική εξέλιξη, θεωρεί όμως ότι η μαζική βιομηχανική πολιτιστική παραγωγή δεν συνιστά καταστροφή, όπως πολλοί […]

Θα ξεκινήσουμε επιχειρώντας να διευκρινίσουμε δυο όρους του τίτλου. Αρχίζουμε με τις πολιτισμικές σπουδές (ελληνική μετάφραση του όρου   cultural studies), όρο που τείνει σήμερα να καλύψει σε ένα βαθμό –όχι πάντως απόλυτο- το ευρύτερο πεδίο των σπουδών για τον πολιτισμό. Οι δύο αυτοί όροι δεν είναι, εννοείται, ταυτόσημοι. Σπουδές (φιλοσοφικές, ιστορικές, ανθρωπολογικές, πολιτικές και άλλες) […]

Λέξεις – κλειδιά Επικοινωνία, διαδίκτυο,  social media, facebook,  πολιτική οικονομία των ΜΜΕ, prosumer, συλλογή δεδομένων,  στοχευμένη διαφήμιση, Christian Fuchs Η χρήση των social media έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας για όλο και μεγαλύτερα τμήματα του παγκόσμιου πληθυσμού. Την 1η Απριλίου 2018, το internetlivestats.com μέτρησε περισσότερους από 3.884.164.000 χρήστες του ίντερνετ, 2.191.989.000 χρήστες του facebook […]

Λεξεις κλειδιά: ανάγκες, παραγωγή, κατανάλωση, ελεύθερος χρόνος,κομμουνισμός. Η διαλεκτική αλληλοσύνδεση ανάγκης, παραγωγής και κατανάλωσης αποτελεί κεντρική ιδέα στο έργο του Μαρξ. Χρήσιμος οδηγός στην παρούσα εργασία για την μελέτη της μαρξιστικής αντίληψης γύρω από το εν λόγω ζήτημα αποτελεί το έργο της μαθήτριας του Γ. Λούκατς, Άγκνες Χέλερ (Η θεωρία των αναγκών στον Μαρξ),  καθώς […]

Τα Τετράδια Μαρξισμού στο παρόν τεύχος επιχειρούν να ανοίξουν τη συζήτηση για το ζήτημα του πολιτισμού. Είναι αυτονόητο ότι η θεματική αυτή δεν μπορεί να εξαντληθεί σε ένα τεύχος, τόσο λόγω το εύρους της όσο και εξαιτίας της διεπιστημονικότητάς της. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο προσπαθήσαμε να συμπεριλάβουμε μια όσο το δυνατόν […]

Λέξεις κλειδιά: Συστημική-Διαλεκτική Προσέγγιση, Το Πλαίσιο της Κρίσης, Νέο Παραδειγμα. Η κρίση που ταλανίζει σήμερα τη χώρα και την ανθρωπότητα συνολικά είναι η βαθύτερη δομική κρίση που έχει γνωρίσει η παγκόσμια κεφαλαιοκρατία. Αναδεικνύει φαινόμενα τόσο μεγάλα και τόσο σύμπλοκα, που ακόμη και η στενά επιστημονική προσέγγισή τους δείχνει τραγικά ανεπαρκής τόσο για να τα περιγράψει […]

Λέξεις κλειδιά: Διαδικασία παραγωγής, χρόνος εργασίας, κατανάλωση, αναπαραγωγή εργατικής δύναμης, μαζική παραγωγή «[…] ο τρόπος παραγωγής δεν πρέπει απλώς να θεωρηθεί ότι αποτελεί την αναπαραγωγή της φυσικής ύπαρξης των ατόμων. Είναι μάλλον μια καθορισμένη μορφή δραστηριότητας αυτών των ατόμων, ένας καθορισμένος τρόπος εκδήλωσης της ζωής τους, ένας καθορισμένος τρόπος ζωής από μέρους τους. Ο τρόπος […]

«Ως θεωρητικός φυσικός με έδρα το Κέιμπριτζ, έζησα τη ζωή μου σε μία ασυνήθιστη, προνομιακή «φούσκα». Το Κέιμπριτζ είναι μία ιδιαίτερη πόλη, με πυρήνα ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου. Η επιστημονική κοινότητα του, της οποίας μέλος είμαι από 20 ετών, είναι ακόμη πιο εκλεπτυσμένη. ..Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, με τη δημοσιότητα […]

        Πριν από λίγο καιρό στο παλιό Φάληρο, αλλόφρονες φανατισμένοι της «ορθοδοξίας», αγκαλιά με μέλη φασιστικών και ναζιστικών μορφωμάτων, έφτασαν στο σημείο  να  κακοποιήσουν και στο τέλος να εκ βαραθρώσουν  ένα έργο τέχνης. Το έργο δημιούργησε ο εικαστικός καλλιτέχνης Κωστής Γεωργίου και έφερε τον τίτλο “Phylax”.  ‘’Υποτίθεται’’, ότι το έργο ήταν σύμβολο  «σατανισμού». Πίσω από […]

Η «υπόθεση της Novartis» βρίσκεται το τελευταίο διάστημα διαρκώς στο προσκήνιο. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων «φωτίζονται» επιλεκτικά ορισμένες πλευρές της (μίζες-σκάνδαλα, παρέμβαση αμερικανικού παράγοντα για αναδιάταξη του πολιτικού σκηνικού), αποκρύπτονται όμως άλλες – οι βασικές. Αυτές επιχειρείται να αναδειχτούν στη συνέχεια. Το φάρμακο –γενικά οι υπηρεσίες υγείας (αναλώσιμα, ιατροτεχνολογικός εξοπλισμός, υποδομές, αντιδραστήρια εργαστηριακών εξετάσεων, επεμβατικές […]

Η αιφνιδιαστική ανακοίνωση πρόωρων Προεδρικών και βουλευτικών εκλογών στην Τουρκία για τις 24 Ιουνίου, με μια επιπόλαιη ματιά φαίνεται να δικαιώνει μια προσέγγιση που βλέπει τις στρατηγικές όξυνσης στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας, ως απόρροια ενός «πολιτικού παιγνίου» της υπεραντιδραστικής κυβέρνησης της γειτονικής χώρας, απλά και μόνο για λόγους «εσωτερικής κατανάλωσης». Δε λείπουν μάλιστα και οι παρηγορητικές […]

Το τραγούδι είναι το πολιτισμικό αγαθό το οποίο θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ως καθολικά προσιτό και πραγματικά κοινό καθώς δεν υπάρχει σχεδόν κανείς που να μην είναι εκτεθειμένος σε αυτό, τη μία ή την άλλη στιγμή. Το πεδίο μελέτης του ελληνικού δημοφιλούς τραγουδιού σε συνάρτηση με τη σύγχρονη λαϊκή κουλτούρα όσο κι αν είναι ενδιαφέρον […]

λέξεις κλειδιά: στρατευμένη τέχνη, εργατικός πολιτισμός, προλετκούλτ, ερασιτεχνική δημιουργία, κρίση και τέχνη, επανάσταση και τέχνη, Αν η σύλληψη του εξωτερικού κόσμου προσδιορίζεται ως η αντανάκλασή του στην ανθρώπινη συνείδηση, τότε η τέχνη ως μορφή συνείδησης δεν μπορεί παρά και η ίδια να είναι μια αντανάκλαση της κοινωνικής πραγματικότητας και των αντιθέσεών της. Αντίθετα όμως από […]

Λέξεις κλειδιά: μιλιταρισμός της εκπαίδευσης, στρατιωτικοποίηση, δημόσια εκπαίδευση στις ΗΠΑ, νεοφιλελεύθερες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις, σχολική βία ο περιστατικό μαζικής ένοπλης βίας στο γυμνάσιο Marjory Stoneman Douglas στο Πάρκλαντ της Φλόριντα στις Η.Π.Α επανέφερε στο προσκήνιο, με έναν τραγικό τρόπο, τόσο τη συζήτηση σχετικά με τη Δεύτερη Τροπολογία του αμερικανικού συντάγματος που αφορά την οπλοφορία, όσο και […]

Ο «ελεύθερος χρόνος» ως έννοια στις κοινωνικές επιστήμες συνδέεται με την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και δη με τη βιομηχανική επανάσταση και την ολοκληρωμένη διαμόρφωση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Παρά τις επιστημολογικές και μεθοδολογικές τους διαφορές, το σύνολο σχεδόν των κοινωνιολογικών θεωριών συγκλίνουν στο ότι ο ελεύθερος χρόνος ως προϊόν πολιτισμού προέκυψε στο στάδιο των […]

Έντονα έχει απασχολήσει τον δημόσιο διάλογο η απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) 660/2018, η οποία ακύρωσε απόφαση του Υπουργού Παιδείας με τίτλο: «Πρόγραμμα σπουδών του μαθήματος των Θρησκευτικών στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο» (ΦΕΚ Β’/2920/13.9.2016). Προ ημερών ακολούθησε και η δημοσίευση δεύτερης απόφασης της ολομέλειας του ΣτΕ (926/2018), η οποία ακυρώνει αντίστοιχη […]

Σκοπός μας είναι να αναδείξουμε πτυχές μιας εξέγερσης, που αν και συνέβη πριν 50 χρόνια, δεν αποτελεί για μας νεκρό παρελθόν, αλλά σε μεγάλο βαθμό και μέσα από την κριτική αποτίμησή της μπορεί να μας βοηθήσει να φωτίσουμε το παρόν και το μέλλον, χαρτογραφώντας το δρόμο για την κομμουνιστική απελευθέρωση.

Οι έμποροι της κουλτούρας, η εκδοτική βιομηχανία του εικοστού αιώνα Το βιβλίο του J. B. Thompson, Οι έμποροι της κουλτούρας (εκδόσεις Πεδίο), αποτελεί μια εκτεταμένη και λεπτομερή παρουσίαση της κατάστασης που επικράτησε στην αγγλο-αμερικανική αγορά του βιβλίου (παραγωγή και διανομή) κατά την περίοδο 2005-2009. Ο συγγραφέας αντιμετωπίζει την αγορά του βιβλίου ως ένα ευρύ πλέγμα […]

Η κουλτούρα του νέου καπιταλισμού του Ρίτσαρντ Σέννεττ «…Η κουλτούρα του νέου καπιταλισμού είναι εναρμονισμένη με μεμονωμένα συμβάντα, με προσωπικές και όχι συλλογικές αλλαγές, με δοσοληψίες και παρεμβάσεις μιας χρήσεως». «Η λειτουργία μιας σύγχρονης εταιρείας αιχμής, όπως είναι το WalMart, προσδιορίζεται από ένα σύγχρονο ηλεκτρονικό συγκεντρωτισμό στη διοίκηση της, την αποδυνάμωση των συνδικάτων τους προσωρινούς εργαζόμενους». «Η […]

Ήδη από την πρώτη του δημόσια παρέμβαση, η οποία πραγματοποιήθηκε στον χώρο του κινηματογράφου, με την ταινία Ουρλιαχτά για χάρη του Σαντ (Hurlements en faveur de Sade, 1952), ο μόλις εικοσιενός ετών Debord χαράσσει αδρά τις γραμμές που έμελλε πεισματικά να ακολουθήσει σε όλη την υπόλοιπη ζωή του. Όλα όσα έκανε και είπε έκτοτε δείχνουν […]

Σε μικρότερο ή αρκετά μεγαλύτερο βαθμό τα προαναφερθέντα στην περίληψη ισχύουν και για άλλους μεγάλους συγγραφείς, γνωστούς και αρκετά διαβασμένους στη χώρα μας, όπως ο Νικολάι Γκόγκολ ο οποίος δεν έχει μόνο θεατρικό ρεπερτόριο, ο Ιβάν Τουργκένιεφ ή ακόμη και ο θεωρούμενος πατριάρχης της ρωσικής λογοτεχνίας Αλέξανδρος Πούσκιν όπως και ο ποιητής Μιχαήλ Λέρμοντοφ. Ο […]

Το 2007-2008 η έκρηξη της κερδοσκοπικής φούσκας αποφεύχθηκε με μαζικές ενέσεις «ρευστότητας» (κυρίως με επέκταση της πίστωσης) στον τραπεζικό τομέα. Ωστόσο, οι τράπεζες χρησιμοποίησαν τη ρευστότητα αυτή για να κερδοσκοπήσουν και όχι για να χορηγήσουν δάνεια στους παραγωγικούς τομείς. Από το 2008 η ΕΚΤ χορήγησε στις ευρωπαϊκές τράπεζες χρήμα με επιτόκιο 1%. Με τα χρήματα […]

στον Τάσο Τούση Ο Γιάννης Ρίτσος γεννήθηκε στη Μονεμβασιά, την Πρωτομαγιά του 1909. Προερχόταν από ευκατάστατη οικογένεια. Ωστόσο, από νωρίς η οικογένειά του γνώρισε την οικονομική καταστροφή, αλλά και τη δυστυχία. Το 1921 πεθαίνει από φυματίωση ο μεγάλος του αδελφός και λίγο αργότερα ο Ρίτσος χάνει τη μητέρα του από την ίδια αρρώστια. Κάποια χρόνια […]

Η δεκαετία του 1980 χαρακτηρίστηκε από μια αύξηση των κοινωνικών και πολιτικών διεργασιών που ακολούθησε το αίτημα της «Αλλαγής» που διακήρυττε προεκλογικά το ΠΑΣΟΚ. Το αίτημα αυτό συνοδεύτηκε από μια αύξηση των απαιτήσεων των συλλογικών υποκειμένων για βελτίωση κάθε πτυχής της καθημερινότητάς τους. Τα στοιχεία αυτά συνθέτουν μια εκρηκτική εικόνα όξυνσης των απεργιακών κινητοποιήσεων, που […]

Όταν άγομαι και φέρομαι, εκτελώ το πολιτισμικό σχέδιο των άλλων. Όταν συναισθανθώ, μαζί με την κοινωνική τάξη στην οποία ανήκω, ότι μπορώ να επωμιστώ την κοινωνική μοίρα μου, τότε άγω και φέρω τον μετρήσιμο βίο μου στο δικό μου απελευθερωτικό σχέδιο.