Το σύντομο αυτό αφιέρωμα των Τετραδίων Μαρξισμού στην ιστορία του εργατικού κινήματος, με αφορμή τη συμπλήρωση των εκατό χρόνων από την ίδρυση της ΓΣΕΕ, επιχειρεί να ανοίξει τη συζήτηση σχετικά με την ανάγκη αναγέννησης και ταξικής ανασυγκρότησης του εργατικού κινήματος στο σήμερα.

Στο συγκεκριμένο δοκίμιο επιχειρείται η συνοπτική εξιστόρηση της διαδρομής του ελληνικού εργατικού κινήματος από τις απαρχές του 20ού αιώνα μέχρι την ίδρυση της ΓΣΕΕ.

Στο συγκεκριμένο δοκίμιο επιχειρείται η συνοπτική εξιστόρηση της διαδρομής του ελληνικού εργατικού κινήματος από τις απαρχές του 20ού αιώνα μέχρι την ίδρυση της ΓΣΕΕ.

Η ανεργία είναι ζήτημα στρατηγικής σημασίας για την εργατική τάξη και το κεφάλαιο. Τα ζητήματα στρατηγικής σημασίας χρειάζονται προτάσεις τόσο τακτικού χαρακτήρα όσο και λύσεις στρατηγικού χαρακτήρα.

O Samir Amin πάντα περιέγραφε τον εαυτό του ως μαρξιστή. Έχοντας κριτική σκέψη, εστίασε στη μελέτη των θεωριών του ιμπεριαλισμού. Ωστόσο, το έργο του διαφέρει ξεκάθαρα από τον «ορθόδοξο» μαρξισμό.

Στο διακηρυκτικού χαρακτήρα κείμενο που ακολουθεί εκτίθεται με έναν συνοπτικό τρόπο η απόφαση της Συντακτικής Επιτροπής να θέσει εκ νέου τους στόχους και να αναδιαρθρώσει στη βάση αυτών τη δομή της ενότητας «Πολιτισμός-Τέχνη» του περιοδικού Τετράδια Μαρξισμού.

Το κείμενο του Γκέοργκ Λούκατς που ακολουθεί αποτελεί μια ελαφρώς συνεπτυγμένη εκδοχή του προλόγου που ο ίδιος συνέταξε για μια ουγγρική έκδοση μιας ανθολογίας κειμένων του Μαρξ και του Ένγκελς για την αισθητική.

Η επίδραση του μαρξισμού στο νεοελληνικό λογοτεχνικό πεδίο υπήρξε βαθιά και σύνθετη και σαφώς συνεχίστηκε και μετά τη δεκαετία του 1970. Οδήγησε και σε έργα αισθητικώς και καλλιτεχνικώς λειτουργικά, αλλά και σε καταθέσεις των οποίων το βαρύ ιδεολογικό περίβλημα σε συνδυασμό με την όχι ανεπτυγμένη τεχνική επάρκεια των συγγραφέων συμπίεσε ή και μηδένισε τον βαθμό καλλιτεχνικής δραστικότητας

Ο Ναζίμ Χικμέτ υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους κομμουνιστές ποιητές του 20ού αιώνα. Η μορφή του συγκαταλέγεται ανάμεσα στους ογκόλιθους της τέχνης που υπηρέτησαν την υπόθεση της κοινωνικής απελευθέρωσης όπως ο Γκόρκι, ο Μπρεχτ, ο Μαγιακόφσκι και μία σειρά άλλοι.

Δεν ήταν η πρώτη φορά που ψαχούλευα την παλιά σχολική σάκα, την παλιά δερμάτινη σχολική σάκα με τις πολύχρωμες καρτέλες, που συχνά γινόταν αντικείμενο καταφυγής και νοσταλγίας αφού στα εντόσθιά της είχε τις καρτέλες με τα ένσημα από τις δουλειές που κατά καιρούς είχα κάνει.

Με το βιβλίο αυτό ο Περικλής Παυλίδης, όπως και με το προηγούμενο Το φαινόμενο της γραφειοκρατίας στην ΕΣΣΔ, εστιάζει την έρευνά του στην ανάδειξη του αντικειμενικού χαρακτήρα, των χαρακτηριστικών και των αντιφάσεων της σοβιετικής κοινωνίας, που αναπόδραστα αναδείχθηκαν στις συνθήκες του 20ού αιώνα στο εγχείρημα οικοδόμησης του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ, ανεξάρτητα από τις πολιτικές στάσεις και επιλογές των διαφόρων ηγεσιών. Αυτές οι αναπόφευκτες αντιφάσεις στις συγκεκριμένες συνθήκες έθεταν αναπόδραστα, μη υπερβάσιμα όρια κίνησης των πολιτικών επιλογών και ενεργειών της όποιας πολιτικής και κρατικής ηγεσίας.

Το βιβλίο του Harry Braverman, Εργασία και μονοπωλιακό κεφάλαιο, η υποβάθμιση της εργασίας στον εικοστό αιώνα, εκδόθηκε για πρώτη φορά πριν από 45 χρόνια από τις εκδόσεις του Monthly Review. Αποτελεί ένα από τα πιο πολυσυζητημένα βιβλία του 20ού αιώνα σε πληθώρα επιστημονικών πεδίων, καθώς η απήχησή του ήταν τόσο μεγάλη, ώστε οι αντιπαραθέσεις γύρω από αυτό να λάβουν το προσωνύμιο «μπρεϊβερμανία» (Bravermania).

Κυκλοφόρησε το 2017 από τις εκδόσεις Τροπή το βιβλίο του Δημήτρη Μαργαρίτη (στο εξής ΔΜ) Οι εκλεκτικές συγγένειες των ολοκληρωτισμών: κομμουνισμός-φασισμός-ναζισμός. Στο βιβλίο του ΔΜ λείπει σαφώς η επιστημονική ανάλυση και συχνά αυτή αντικαθίσταται από μια φλύαρη παράθεση δηλώσεων, διαπνεόμενη από πολιτικές ιδεοληψίες και φοβίες της φιλελεύθερης/νεοφιλελεύθερης διανόησης, του αφοσιωμένου στην καπιταλιστική νομιμότητα Κέντρου και […]

Η άνοδος της Ακροδεξιάς και νεοφασιστικών κομμάτων παγκοσμίως και η επιστροφή βαθιά συντηρητικών και αντιδραστικών ιδεολογικών ρευμάτων, ακόμα και αν υπερτονίζεται από την αστική σκέψη και τους μηχανισμούς του θεάματος, αποτελεί μια πραγματικότητα. Είτε ως σκιάχτρο που μπροστά του μοιάζει ακμαία και όμορφη η παρακμάζουσα αστική δημοκρατία, είτε ως πραγματική απειλή προς τους πληβείους κάθε […]

Το τέλος του 2018 και η αρχή του 2019 σημαδεύτηκαν από μία σχεδόν γενικευμένη αναταραχή στις μεγάλες χρηματιστηριακές αγορές αλλά και από απαισιόδοξες προβλέψεις από όλα σχεδόν τα σημαντικά οικονομικά κέντρα της Δύσης. Ενδεικτικά, η Wall Street Journal προβλέπει «λιγότερη μεγέθυνση και περισσότερη αβεβαιότητα», ενώ το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα μειώνουν τις προβλέψεις τους […]

Οι χώρες του Βορρά αποτελούσαν πάντοτε ένα σημείο αναφοράς στα δημοκρατικά δικαιώματα και τις εργατικές διεκδικήσεις. Ρατσισμός, ανεργία και ανέχεια φαίνονταν να είναι προβλήματα που αποτελούσαν μια μακρινή ανάμνηση της περιόδου μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τον περασμένο Νοέμβρη όμως η δανέζικη κυβέρνηση υπερψήφισε στη βουλή ένα νομοσχέδιο που εξορίζει ανθρώπους που έχουν κάνει αίτηση […]

Η απόπειρα εμφάνισης του εθνικισμούνεοφασισμού με μαζικούς όρους στη μαθητιώσα νεολαία με πρόσχημα τα ζητήματα του Μακεδονικού και της Β. Ηπείρου, τον περασμένο Νοέμβριο, αναχαιτίστηκε. Ωστόσο, η συζήτηση γύρω από τη μάχη που δόθηκε και τις αντιλήψεις, που αντιπαρατέθηκαν για τον εθνικισμό και το νεοφασισμό, είναι όσο ποτέ αναγκαία. Η συζήτηση ξετυλίχθηκε γύρω από το […]

Η ανάπτυξη του βάθους πεδίου καθαρότητος, η παράλληλη δράση, η σύνθεση της εικόνας, η φόρμα, η γραμμή και το περιεχόμενο, η δομική θεωρία στο έργο τέχνης, μερικά από τα αισθητικά θέματα που τον απασχολούσαν. Πίστευε ότι η μεταφορά και ο συμβολισμός είναι βασικά στοιχεία της τέχνης που απογειώνουν το καλλιτεχνικό έργο. Στο φιλοσοφικό πεδίο, θεωρούσε […]

Αποτελεί κοινότυπη και συχνά οδυνηρή διαπίστωση ότι ο χρόνος περνά τόσο γρήγορα που οι άνθρωποι αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν το πέρασμά του. Το παρελθόν όσο μακρινό και αν είναι, διατηρεί πάντοτε το ίχνος του στο παρόν και με αυτή την έννοια επηρεάζει εν μέρει και το μέλλον. Αν αυτή η διαλεκτική του χρόνου ισχύει για τις […]

Το άρθρο του Roger Garaudy (1913- 2012) «Εξέγερση και επανάσταση» [“Revolte et R ΄ evolution”] έχει τη δική ΄ του μικρή ιστορία. Γράφτηκε μέσα στη ροή ή, ορθότερα, στη δίνη των γεγονότων της άνοιξης του ’68 και δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο τεύχος Απριλίου-Μαΐου 1968 του περιοδικού De΄mocratie nouvelle. Στη συνέχεια, το 1970, συμπεριλήφθηκε στο […]

Ο Λουί Αλτουσέρ γεννήθηκε το 1918 στην Αλγερία και πέθανε το 1990 στο Παρίσι. Υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους μαρξιστές φιλοσόφους της μεταπολεμικής περιόδου και ήταν μέλος του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος από το 1948 μέχρι τον θάνατό του. Δεσπόζουσα θέση στις φιλοσοφικές αναφορές του κατείχαν εξαρχής τα φιλοσοφικά δοκίμια του Μάο, ένα γεγονός που ασφαλώς […]

Όλοι ήμασταν ενθουσιασμένοι, που θα συναντούσαμε τον γηραιό σύντροφο. Εγώ του είχα γράψει προηγουμένως μια επιστολή, για να του παρουσιάσω κατά κάποιο τρόπο τις ιδέες και τα ερωτήματά μας. Αρχικά πήγαμε στον Φραντς Γιάνοσι (Franz Janossy), τον γιο του Λούκατς. Από τον γιο του πληροφορηθήκαμε τη διεύθυνση της δουλειάς του πατέρα του και της μητέρας […]

Ο δυτικογερμανικός Μάης δεν αποτέλεσε ούτε ένα μεγάλων διαστάσεων εξεγερσιακό γεγονός κατά το πρότυπο του γαλλικού, ούτε μια μακράς διαρκείας περίοδο ταξικών αγώνων και συγκρούσεων κατ’ αναλογία του ιταλικού, αλλά έναν διετή (1967-1969), σχετικά χαμηλής έντασης, αναβρασμό, ο οποίος περιελάμβανε τρεις στιγμές κορύφωσης: τη διαδήλωση ενάντια στην επίσκεψη του Σάχη της Περσίας στο Βερολίνο (2 […]

Στόχος τούτου του άρθρου είναι να προσδιορίσει το περιεχόμενο του γαλλικού Μάη του 1968, έτσι όπως αυτό απορρέει από τα συνθήματα που κυριάρχησαν τότε, στους τοίχους των δρόμων του Παρισιού, των πανεπιστημίων και στις διαδηλώσεις. Ανιχνεύοντας τα εκατοντάδες συνθήματα εκείνης της περιόδου εκτιμώ ότι αυτά εκφράζανε, με ποικίλους τρόπους και μέσα από τη διαφορετικότητά τους […]

Στους Ονειροπόλους (2003) του Μπερνάντο Μπερτολούτσι η πλοκή εκτυλίσσεται γύρω από τα γεγονότα του γαλλικού Μάη του ‘68. Ο Μάθιου (Μάικλ Πιτ) είναι ένας Αμερικανός φοιτητής που βρίσκεται στο Παρίσι για να τρυγήσει τους καρπούς της γαλλικής κουλτούρας. Μανιακός σινεφίλ, έρχεται σε επαφή στην Ταινιοθήκη με δύο αδέρφια, την Ιζαμπέλ (Εύα Γκριν) και τον Τεό […]

Στις 9 Μάη 1968, ο σαρανταπεντάρης πλέον Ερνέστ Μαντέλ βρέθηκε στο εξεγερμένο Παρίσι, ομιλητής σε μια δημόσια εκδήλωση στη Μουτουαλιτέ, μαζί με τα νεαρά τότε στελέχη της 4ης Διεθνούς Ντανιέλ Μπενσαίντ και Ανρί Βεμπέρ. Το επόμενο βράδυ, στα οδοφράγματα του Καρτιέ Λατέν μέχρι το πρωί, ο Μαντέλ αναφωνούσε με δέος: «είναι όμορφο, είναι η επανάσταση!». […]

Όταν μιλάμε για τον ιταλικό «Μάη» στην πραγματικότητα μιλάμε για μία πολύ ευρύτερη κοινωνική διεργασία που εκτείνεται σε μία ολόκληρη εικοσαετία κοινωνικών και πολιτικών συγκρούσεων, με ένα πολιτικό και κοινωνικό βάθος που δεν συγκρίνεται με το τι συνέβη σε άλλες χώρες. Αφετηρία της εμπειρίας του ιταλικού Μάη η μνήμη μίας «ματαιωμένης επανάστασης» για να χρησιμοποιήσουμε […]

Ο Μάης αποτέλεσε κυρίως αυθόρμητη εξέγερση που έθεσε και διεκδίκησε αγωνιστικά προωθημένα αιτήματα, εν πολλοίς, μη ανεκτά απ’ την άρχουσα τάξη. Δεν έθεσε όμως ζήτημα εξουσίας ούτε διεκδίκησε επαναστατικά την εξουσία, που αποτελεί την κυρίαρχη αποστολή της επανάστασης και sine qua non όρο για την προώθηση των σοσιαλιστικών-κομμουνιστικών μετασχηματισμών. Υπήρξε όμως επαναστατική κατάσταση, με ασύμμετρη […]

Η ταραγμένη μακρά δεκαετία του ’60 είχε προφανώς αποτελέσματα που δεν έμειναν στην πολιτική και την ιδεολογία, αλλά επεκτάθηκαν και στις τέχνες – αφού αυτές είναι κομμάτι της ιδεολογίας εν γένει. Ειδικά για τον κινηματογράφο θα μπορούσαμε να πούμε ότι «κάθε φιλμ είναι πολιτικό στο βαθμό που καθορίζεται από την ιδεολογία που το παράγει ή […]

Το 1953 ο Ντεμπόρ (G. Debord) έγραψε σε έναν τοίχο της οδού Σηκουάνα και κατόπιν φωτογράφισε το σύνθημα Ne travaillez jamais (Μη δουλεύετε ποτέ), το οποίο έμελλε να επανεμφανιστεί και να αφήσει το ίχνος του στους δρόμους του Παρισιού κατά τη διάρκεια των γεγονότων του Μάη του ’68 και στου οποίου το περιεχόμενο αλλά και […]