Για τη διερεύνηση της λειτουργίας του ελληνικού καπιταλισμού και τα οφέλη του από την ένταξη στην ΕΕ εξετάζονται η μεταβολή της παραγωγικότητας της εργασίας μέσα στο πλαίσιο ανταγωνισμού που διαμορφώθηκε εντός της ΕΕ −και μετέπειτα της Ευρωζώνης− και η μεταβολή του περιθωρίου κέρδους ως βασικά μεγέθη. Ακολουθεί παρουσίαση άλλων μεγεθών, όπως η εταιρική φορολογία και […]

Το πολιτικό οικοδόμημα της ΕΕ έχει ως ιστορική βάση του την οργάνωση συγκεκριμένων αγορών σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ο γερμανικός «ορντολιμπεραλισμός» (ordoliberalism) ως παρακλάδι του νεοφιλελευθερισμού είναι η θεωρητική κόκκινη κλωστή που διαπερνά όλα τα στάδια της ευρωπαϊκής οικοδόμησης από τη δεκαετία του 1950 μέχρι σήμερα (Denord & Schwartz, 2009). Σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, η […]

Διατυπώνοντας την ερώτηση «Τι είναι το ΕΣΠΑ;», η συντριπτική πλειοψηφία αναμένεται να απαντήσει ότι πρόκειται για έναν χρηματοδοτικό μηχανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Από αυτόν μπορεί κάποιος να βρει τα κεφάλαια για να ξεκινήσει μια δουλειά. Αυτή η βαθιά ριζωμένη άποψη στο σώμα της ελληνικής κοινωνίας –πιθανόν να διαφοροποιείται ελάχιστα, ανάλογα με την κοινωνικοταξική προέλευση– […]

Στο παρόν κείμενο θα γίνει παρουσίαση των βασικών εξελίξεων αναδιαμόρφωσης των Συνθηκών Λειτουργίας της ΕΕ, ειδικά μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ. Η Συνθήκη υπεγράφη στις 7 Φεβρουαρίου του 1992 και αποτελεί την τρίτη κατά σειρά θεμελιώδη Συνθήκη για την ΕΕ μετά τη Συνθήκη της Ρώμης (1957) και την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη (1986). Με αυτήν έγινε πρόβλεψη παραχώρησης αρμοδιοτήτων των κρατών-μελών […]

Δημοσιεύτηκε 27 Ιουνίου 2016 Η απόφαση της Βρετανίας στις 23 Ιουνίου να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) αποτελεί γεγονός μείζονος γεωπολιτικής σημασίας. Θα προκαλέσει αποδιοργάνωση στο πλέγμα συμμαχιών μέσω των οποίων οι δυτικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, με επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες, διαχειρίζονται τον παγκόσμιο καπιταλισμό. Είναι ένα πολύ σοβαρό πλήγμα για την ΕΕ. Οι ηγέτες […]

Το 1959 υποβλήθηκε από τη χώρα μας η αίτηση για σύνδεση με την τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) και η Ελλάδα αποτέλεσε την πρώτη χώρα που υπέγραψε Συμφωνία Σύνδεσης (9-7-1961). Είχε ήδη προηγηθεί, το 1952, η ένταξή της στο ΝΑΤΟ. Τον Ιανουάριο του 1962 έγινε η συζήτηση στη Βουλή για την κύρωση της Συμφωνίας Σύνδεσης. […]

Η ευρωπαϊκή ενοποίηση αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά και φιλόδοξα εγχειρήματα του καπιταλισμού στην περίοδο που ακολούθησε τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Φυσιολογικά επομένως έχει αποτελέσει το αντικείμενο τόσο επιστημονικών όσο και πολιτικών αναλύσεων και αντιπαραθέσεων. Ο μαρξισμός και η Αριστερά ήταν από τους πρώτους ιδεολογικούς και πολιτικούς χώρους που καταπιάστηκαν σοβαρά με το ζήτημα […]

Στον Μαρξ η έννοια του πλασματικού κεφαλαίου είναι στενά συνδεδεμένη με τη μορφή του τοκοφόρου κεφαλαίου. Το τοκοφόρο κεφάλαιο ορίζεται ως χρηματικό κεφάλαιο που δανείζεται προκειμένου να χρησιμοποιηθεί στη σφαίρα της παραγωγής με σκοπό την απόσπαση υπεραξίας, σε αντίθεση με τον απλό δανεισμό χρήματος (money as such), που διευκολύνει τις συναλλαγές εν γένει. Όμως, από […]

τόνισε ο πρωθυπουργός στη συνέντευξή του στο πλαίσιο της ΔΕΘ. Λίγες μέρες αργότερα ο  αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γ. Δραγασάκης δήλωνε πως η διαδικασία θα τραβήξει σε μάκρος και πως η πιθανότητα για σοβαρή μείωση του χρέους είναι μικρή. Στην πραγματικότητα η όλη διαδικασία πηγαίνει στα βράχια. Καθόλου παράξενο, καθώς το δημόσιο χρέος αποτελεί δομικό στοιχείο […]

Η αίτηση υπαγωγής των σουπερμάρκετ Mαρινόπουλος ΑΕ στις διατάξεις του Πτωχευτικού Κώδικα, και ειδικότερα στο σύστημα εξυγίανσης, καθώς και η δρομολογημένη εξαγορά τους από την εταιρεία Σκλαβενίτης είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση του τρόπου με τον οποίο το κεφάλαιο, σε συνεργασία με τη νομοθετική, την εκτελεστική και τη δικαστική εξουσία, προσπαθεί να υπερβεί τις συνέπειες της […]

Καθόλου τυχαία, στην Ελλάδα η εκπόνηση του «Προγράμματος Αποκρατικοποιήσεων» και η «αξιοποίηση» της δημόσιας περιουσίας παράλληλα με την ίδρυση του ΤΑΙΠΕΔ αποτέλεσαν βασικά προαπαιτούμενα για τις νέες δανειακές συμβάσεις που επέφερε το «Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα» το 2011. Βασικό στόχο του ΤΑΙΠΕΔ αποτελεί η υλοποίηση του Προγράμματος Αποκρατικοποιήσεων του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012-2015, ενώ «το προϊόν […]

Ζήσαμε πριν από λίγο καιρό άλλο ένα σόου αστικής πολιτικής «αντιπαράθεσης» διανθισμένο με τις υπερβολές των ραδιοτηλεοπτικών και διαδικτυακών ΜΜΕ με αφορμή το νέο νοσοκομείο Σαντορίνης. «Εμείς το ανοίξαμε, εσείς τα κλείνατε», «Λειτουργεί – Όχι, δεν λειτουργεί», «Ορίστε, λειτουργεί, αφού πήγα και χειρούργησα», «Τι δουλειά έχει ο υπουργός να χειρουργεί αιμορροΐδες» και άλλα σχετικά. Μία […]

Η πτώση της τιμής του πετρελαίου και των πρώτων υλών, η αύξηση των επιτοκίων του δολαρίου, η διολίσθηση του γιουάν, η πτώση των χρηματιστηρίων, η ξέφρενη διόγκωση της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής φούσκας σκορπούν τον τρόμο σε χρηματιστήρια, αγορές και κυβερνήσεις όπου γης. Η νομισματική πολιτική, που αποτελεί εργαλείο αντιμετώπισης, αλλά όχι επίλυσης της κρίσης, απέτυχε. Παρ’ ότι οι Κεντρικές Τράπεζες από το […]

Οι ελαστικές σχέσεις εργασίας δεν αποτελούν κάποια ελληνική ιδιαιτερότητα. Γενικεύονται και επικρατούν στον σύγχρονο καπιταλισμό, καθώς συμπυκνώνουν τους νέους συνδυασμούς απόσπασης υπεραξίας, καθώς και τη βασική τάση αντιμετώπισης της πτώσης του μέσου ποσοστού κέρδους, που συνίσταται σε μια νέα βαθύτερη βουτιά στην εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης και στο τσάκισμα των εργασιακών σχέσεων. Οι ελαστικές σχέσεις εργασίας αποτελούν ένα ιδιαίτερο μείγμα […]

Ο χαρακτήρας, ήτοι τα δομικά αίτια, της πρόσφατης παγκόσμιας οικονομικής κρίσης αλλά και της παρούσας κρίσης της ελληνικής οικονομίας αποτελεί αντικείμενο σημαντικών θεωρητικών διαφωνιών (βλ. σχετικά Μαυρουδέας, 2014, 2015). Στο παρόν άρθρο θα περιοριστούμε στην εξέταση δύο κυρίως ερωτημάτων αναφορικά με την κρίση της ελληνικής οικονομίας στη συγκυρία της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης: Ανάγεται η ελληνική οικονομική κρίση στον μαρξικό «νόμο» της πτωτικής τάσης […]

Η θεωρία της «χρηματιστικοποίησης» είναι ένα δημοφιλές σήμερα ρεύμα στη ριζοσπαστική πολιτική οικονομία και στη Δυτική Αριστερά, οι οποίες προσπαθούν τις τελευταίες δεκαετίες να προσδιορίσουν ένα νέο στάδιο του καπιταλισμού υιοθετώντας διάφορες εποχικές μόδες. Έτσι ξεκίνησαν με το νεοφιλελευθερισμό (και τις συνακόλουθες αντινεοφιλελεύθερες πολιτικές και μέτωπα). Μόλις εμφανίστηκε η «παγκοσμιοποίηση», προσχώρησαν σ’ αυτή παλεύοντας να εντάξουν στο πλαίσιό της τον νεοφιλελευθερισμό (με αντίστοιχες αντιπαγκοσμιοποιητικές […]

Ήδη από τη δεκαετία του 1980 –και έκτοτε μονιμότερα και κλιμακούμενα– σε χώρες με μέσο επίπεδο ανάπτυξης, σε χώρες με ανώτερο επίπεδο ανάπτυξης, από κυβερνήσεις της μετασχηματιζόμενης κλασικής δεξιάς ή της μεταλλασσόμενης σοσιαλδημοκρατίας ή από κυβερνήσεις μιξάζ (από κόμματα αριστερής επαγγελίας σε συνεργασία με αστικές πολιτικές δυνάμεις) παίρνονται, με διαφορετικούς ρυθμούς και διαφορετική ένταση, μέτρα ίδιας ποιότητας. Το ίδιο συνέβη και συμβαίνει […]

Η συμμετοχή ενός τμήματος της «Αριστεράς» στο επίσημο πολιτικό σκηνικό, ως μια πολιτική δύναμη που προασπίζει την αστική δημοκρατία και το αστικό κράτος, δεν είναι μια υπόθεση καινούρια. Κυρίως δεν είναι μια υπόθεση προδοσίας και παρασκηνίου. Πρόκειται για ένα ιστορικό μοτίβο που επαναλαμβάνεται εξελισσόμενο από την περίοδο της γέννησης του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα, μοτίβο που εξελίσσεται πάντα πάνω στον ίδιο κοινωνικό […]