Σύνοψη κειμένου
Ανιχνεύοντας τα χαρακτηριστικά του σύγχρονου καπιταλισμού στην ιστορικής του εξέλιξη
Ποιοι είναι οι λόγοι οι οποίοι οδηγούν στο να παίρνονται μέτρα ίδιας ποιότητας – αλλά διαφορετικής έντασης – σε χώρες με μέσο επίπεδο ανάπτυξης, σε χώρες με ανώτερο επίπεδο ανάπτυξης, από κυβερνήσεις της μετασχηματιζόμενης κλασσικής δεξιάς ή της μεταλλασσόμενης σοσιαλδημοκρατίας ή από κυβερνήσεις μιξάζ (από κόμματα αριστερής επαγγελίας σε συνεργασία ή όχι με αστικές πολιτικές δυνάμεις);
Ο Α. Αναγνωστάκης αναμετριέται με την εκτίμηση πως ο σύγχρονος καπιταλισμός στην εξέλιξη του έχει «εσωτερικές αντικειμενικές αναγκαιότητες» που απαιτούν τη λήψη αυτών των μέτρων. Επομένως οποιαδήποτε «απόκλιση» από αυτή την πολιτική έρχεται σε σύγκρουση με την «ουσία» του καπιταλισμού.
Ποιες είναι λοιπόν εκείνες οι αλλαγές που προσδιορίζουν τον καπιταλισμό του 21ου αιώνα όπως αυτός έρχεται από το χθες; Ποιες είναι εκείνες οι κεντρικές ποιοτικές αλλαγές στη συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου και της γης, στο κράτος, τις ολοκληρώσεις ( που συνδέονται και αλληλοεπηρεάζονται από τις εξελίξεις στο κράτος), στον τρόπο κυρίως απόσπασης υπεραξίας (συμπυκνωμένα στη σχέση απόλυτης και σχετικής υπεραξίας), ποιες τάσεις περιέχουν εντός τους τα σύγχρονα τεχνολογικά και επιστημονικά άλματα στη δυναμική τους εξέλιξη, σε συνδυασμό με τις ποιοτικές μεταβολές στις παραγωγικές (και πολιτικές) σχέσεις στους όρους και τις κρίσεις καπιταλιστικής ανάπτυξης; Ποιες είναι αυτές οι αλλαγές στα βασικά χαρακτηριστικά των σημερινών κοινωνιών της καθολικής εμπορευσιμότητας που οδηγούν στο σημερινό νέο ιστορικό πλαίσιο ανάπτυξης των αντιθέσεων μέσα στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής και διεξαγωγής της πάλης των τάξεων όπου ως εξέλιξη ο καπιταλισμός εμφανίζει την εξέλιξή των αντιφάσεων του; Και ποιές είναι «οι νάρκες ανατίναξης του» που δημιουργούνται στο εσωτερικό του;
Με αυτά τα ερωτήματα καταπιάνεται το κείμενο.
«Θα επιχειρήσω να αποδείξω σημειώνει ο συντάκτης, πως οι δυνάμεις που αμφισβητούν σήμερα την αστική κυριαρχία έχουν την αντικειμενική τάση να αναπτύσσονται βαθύτερα, ταχύτερα και σε ανώτερο επίπεδο απ’ τις δυνάμεις της συμφωνίας και της ενίσχυσης του εκμεταλλευτικού συστήματος. Ότι δηλαδή ο σημερινός καπιταλισμός στην ουσία δεν χωρά στον εαυτό του, δεν μπορεί να εσωτερικεύσει, χωρίς σοβαρές διαταραχές, τις παραγωγικές δυνάμεις που ο ίδιος επαναστατικοποιεί και γι’ αυτό τις διαστρέφει και τις ακρωτηριάζει. Ότι η σημερινή εκρηκτική ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων απ’ τη μια βρίσκεται σε αντιστοιχία με το καπιταλιστικό σύστημα, απ’ την άλλη τείνει να έρχεται σε βαθύτερη αναντιστοιχία, και σε ανώτερο από κάθε άλλη φορά επίπεδο σύγκρουσης, μαζί του. Θα υποστηρίξω, συνεχίζει, πως το κεφάλαιο, μέσω των αντιδραστικών μετασχηματισμών του σύγχρονου καπιταλισμού, στα πεδία των εργασιακών σχέσεων, των απολύσεων, της αναπαραγωγής και της εκπαίδευσης, επιχειρεί να υψώσει ιστορικούς φραγμούς στην επαναστατική προοπτική της εργασίας, αξιοποιώντας την κρίση προς όφελος του, ότι οι νέες εργασιακές σχέσεις, οι πολλαπλοί συνδυασμοί σχετικής, τεχνολογικής, απόλυτης, ευέλικτης, «μερικής», εξατομικευμένης κ.λπ. ενίσχυσης της εκμετάλλευσης, οι διάφορες μορφές του εθνικού, περιφερειακού, διεθνοποιημένου καταμερισμού της κοινωνικής ληστείας, ενώ τελικά πλήττουν συνολικά και τροφοδοτούν έναν ακήρυκτο εμφύλιο πόλεμο ανάμεσά στα διάφορα μέρη της εργατικής τάξης ταυτόχρονα τείνουν να τα ενώσουν. Ότι μέσα στην ίδια τη σύγχρονη συγκρότηση της σχέσης κεφαλαίου – μισθωτής εργασίας γεννώνται και αναγεννώνται διαρκώς οι υλικοί όροι για τη γέννηση όχι μόνο της τάσης εξάρτησης-υποταγής-ενσωμάτωσης της εργατικής τάξης στο κεφάλαιο αλλά ταυτόχρονα και της τάσης χειραφέτησης, απελευθέρωσης της από το κεφάλαιο. Σε αυτή την πραγματικότητα βρίσκεται η κρυμμένη αλήθεια και ο θησαυρός της σε εξέλιξη σημερινής κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας».